Teknolojide son yıllarda yaşanan hızlı gelişmeler hayatımızın her alanında köklü değişikliklere yol açmıştır. İnternetin giderek yaygınlaşması ve ucuzlaması, ulaşılabilirliğinin artmasıyla birlikte insanlar birçok işlerini evden çıkmadan telefonlarından ve bilgisayarlarından yapabilir hale gelmiştir. Özellikle pandemi sürecinde yüz yüze temasın azalması, sokağa çıkma yasaklarının ilan edilmesiyle birlikte internet üzerinden yapılan çalışmaların önemi giderek artmıştır. Bu süreçte önem kazanan ve hızla yaygınlaşan uygulamalardan birisi de online (çevrimiçi) psikoterapiler olmuştur.

Online Terapi Nedir?

     Cep telefonu, bilgisayar, tablet gibi internet erişimi olan çeşitli araçlarla ruh sağlığı uzmanları tarafından ihtiyacı olan bireylere yönelik gerçekleştirilen psikoterapi veya danışmanlık uygulamaları olarak tanımlanabilir. Görüşmeler genellikle ücretsiz olarak kullanılabilen çeşitli uygulamalar (örn. Zoom, Google Meet, Skype vs.) aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Online terapi ile yüz yüze terapi arasında kullanılan yaklaşım, uygulanan teknikler ve görüşme sıklığı açısından arasında belirgin bir farklılık bulunmamaktadır.

Online Terapinin Avantajları

     Yüz yüze terapilere bir alternatif olarak ortaya çıkan online terapi uygulamalarının çeşitli avantajları bulunmaktadır:

• Yüz yüze görüşmeler için uygulamanın yapılacağı yere gitmek belli bir süre ve ücret gerektirmektedir. Görüşmelerin online olarak gerçekleştirilmesi bu açıdan zaman ve para tasarrufu sağlar.
• Görüşülmek istenen uzman farklı bir şehirde olduğunda veya görüşmeler başladıktan sonra uzman veya danışan farklı bir şehre taşındığında, yüz yüze görüşmeler aksayabilmekte ve bazen de sonlanmak zorunda kalabilmektedir. Online şekilde yürütülen uygulamalar sayesinde bu sorun aşılabilmektedir.
• Yaşlılık, fiziksel hastalıklar vs. gibi sebepler nedeniyle evden çıkmakta zorlanan ve bu nedenle psikolojik destek hizmetinden mahrum kalanlar için online terapi tek seçenek olabilmektedir.
• Bazı durumlarda danışanlar, terapi merkezine veya hastaneye girip çıkarken başkaları tarafından görülmekten ve psikoterapiye gittiklerinden başka insanların haberleri olmasından çekinebilmektedir. Ev ortamından online olarak görüşmeleri gerçekleştirmek bu açıdan gizliliğinde korunmasına yardımcı olmaktadır.
• Çeşitli kaygı bozukları (örneğin. agorafobi, sosyal fobi, panik bozukluk vb.) bireylerin evlerinden çıkma konusunda yoğun kaygı yaşamalarına neden olabildiğinden, yüz yüze terapiye başvurmalarının önünde ciddi bir engel teşkil edebilmektedir. Görüşmelerin danışanlar için güvenli bir alan olan evden gerçekleştirilmesi, bir an önce tedavinin başlamasını sağlayabilmektedir.

Online Terapide Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• Görüşme yapılacak uzmanın yetkinliğinin araştırılması gerekir. Başvurduğunuz sorun hakkında yeterli bilgi ve beceriye sahip olup olmadığı, mezun olduğu okullar ve aldığı eğitimler gibi konularda bilgi sahibi olmak önemlidir.
• Görüşme yapılacak ortamın aydınlık olması, görüşme yapılacak odada başka kimsenin bulunmaması ve görüşmenin başkaları tarafından bölünmemesi, internet kalitesinin görüşmeyi yürütebilmek için yeterli olmasına dikkat edilmelidir.
• Görüşmenin gerçekleştirileceği platform hakkında önceden konuşmak ve nasıl kullanılacağı hakkında bilgi sahibi olmak, olası sorunların ortaya çıkmasını engellemeye ve bir sorun oluştuğunda kısa sürede çözülmesine yardımcı olur.
• Görüşmelere zamanında ve düzenli olarak katılmaya özen gösterilmelidir.
• Görüşmeler hakkında bir endişe varsa (örn. gizlilik) mutlaka uzman ile paylaşılması gerekmektedir. Aksi takdirde süreç içerisinde kendini açmak zorlaşabilmekte ve terapiden alınan fayda azalabilmektedir.

Online Terapi İşe Yarar Mı?

     Daha önce hiç online görüşme yapmamış danışanların (ve hatta psikoterapistlerin) en çok merak ettiği konuların başında internet ortamında yürütülen bir uygulamanın gerçekten etkili olup olmadığıdır. Bir çok insan bu tür uygulamaların yüz yüze terapinin yerine geçemeyeceğine ve bu nedenle de etkisinin sınırlı olacağına inanmaktadır. Öte yandan özellikle son 20 yılda bu konuda çok fazla bilimsel araştırma yürütülmüştür ve bu araştırmaların sonuçlar oldukça umut vericidir. Binlerce kişinin dahil edildiği birçok çalışmanın sonuçları online terapilerin; depresyon, travma sonrası stres bozukluğu, panik bozukluk, yaygın kaygı bozukluğu, özgül fobiler, sosyal kaygı bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, kumar bağımlılığı, uyku sorunları, kronik ağrı gibi çeşitli psikolojik sorunlarda işe yaradığını göstermiştir. Yüz yüze terapi ile online terapinin etkisinin karşılaştırıldığı çalışmalarda genel olarak iki yöntemin de benzer düzeyde etkili olduğu belirlenmiştir.

     Özetle online terapiler çeşitli avantajlarının yanında birçok psikolojik sorunda etkili olduğu gösterilmiş bir tedavi yaklaşımıdır. Bu nedenle internet kullanımına aşina olan ve online görüşmeye istekli bireylerde bir tedavi seçeneği olarak rahatlıkla kullanılabilir. Öte yandan intihar riskinin yüksek olduğu durumlarda, şizofreni ve bipolar bozukluk gibi ciddi sonuçlar doğurabilecek ve yatarak tedavi olunması gerekebilen çeşitli hastalıklarda öncelikle bir sağlık kuruluşuna başvurduktan sonra tedavi yönteminin değerlendirilmesi daha uygun olabilir. Ayrıca teknoloji kullanımı konusunda yeterli bilgi ve becerisi olmayan veya online görüşmelerde kendini rahat hissetmeyen kişilerde yüz yüze terapiler daha doğru bir seçenek olacaktır.

Kaynaklar

Ahern, E., Kinsella, S., & Semkovska, M. (2018). Clinical efficacy and economic evaluation of online cognitive behavioral therapy for major depressive disorder: a systematic review and meta-analysis. Expert review of pharmacoeconomics & outcomes research, 18(1), 25-41. https://doi.org/10.1080/14737167.2018.1407245

Andersson, G., Carlbring, P., & Hadjistavropoulos, H. D. (2017). Internet-based cognitive behavior therapy. In The science of cognitive behavioral therapy (pp. 531-549). Academic Press.

Augner, C., Vlasak, T., Aichhorn, W., & Barth, A. (2022). Psychological online interventions for problem gambling and gambling disorder–A meta-analytic approach. Journal of Psychiatric Research. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2022.04.006

Barak, A., Hen, L., Boniel-Nissim, M., & Shapira, N. A. (2008). A comprehensive review and a meta-analysis of the effectiveness of internet-based psychotherapeutic interventions. Journal of Technology in Human services, 26(2-4), 109-160. https://psycnet.apa.org/doi/10.1080/15228830802094429

Carlbring, P., Andersson, G., Cuijpers, P., Riper, H., & Hedman-Lagerlöf, E. (2018). Internet-based vs. face-to-face cognitive behavior therapy for psychiatric and somatic disorders: an updated systematic review and meta-analysis. Cognitive behaviour therapy, 47(1), 1-18. https://doi.org/10.1080/16506073.2017.1401115

Gratzer, D., & Khalid-Khan, F. (2016). Internet-delivered cognitive behavioural therapy in the treatment of psychiatric illness. Cmaj, 188(4), 263-272. https://doi.org/10.1503/cmaj.150007

Howes, S. T., Gorey, K. M., & Charron, C. M. (2021). Relative effectiveness of online cognitive behavioural therapy with anxious or depressed young people: rapid review and meta-analysis. Australian Social Work, 1-15. https://doi.org/10.1080/0312407X.2021.2001832

Shou, S., Xiu, S., Li, Y., Zhang, N., Yu, J., Ding, J., & Wang, J. (2022). Efficacy of Online Intervention for ADHD: A Meta-Analysis and Systematic Review. Frontiers in Psychology, 13. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.854810

Yorulmaz, O., Derin, S., Göcek Yorulmaz, E., Gültekin, G. ve Baş, S. (2020). Çevrimiçi psikolojik müdahale ve uygulamalar için telepsikoloji kılavuzu. Türk Psikologlar Derneği Yayınları